tekst Albert Mroz,
tłumaczenie i opracowanie tekstu Robert Przybylski,
zdjęcia Robert Przybylski i Oshkosh
(tekst ukazał się w jednym z numerów Motomagazynu w połowie lat 90-tych)
Oshkosh jest znanym producentem ciężarówek przewożących urządzenia wiertnicze i czołgi. Początki firmy sięgają działalności Williama Besserdicha, jednego z założycieli FWD - pierwszego przedsiębiorstwa, które z sukcesem rozpoczęło produkcję samochodów na wszystkie koła. W 1917 roku Besserdich, wspólnie z Bernardem Moslingiem, założył Wisconsin Duplex Auto Company. Wkrótce nowe przedsiębiorstwo przemianowano na Oshkosh - od miasta w stanie Wisconsin, w którym działał mały warsztat. Wcześniej William Besserdich i Otto Zachow w Clintonville otworzyli fabryczkę. Zamierzali produkować opatentowane przeguby homokinetyczne. Nie znaleźli się jednak zainteresowani ofertą, więc wynalazcy sprzedali swe patenty grupie inwestorów. W czasie I wojny światowej FWD zarobiło krocie na dostawach wojskowych ciężarówek 4x4, ale obaj założyciele nie zobaczyli z tego nawet centa. Poczuli się oszukani i wytoczyli kilka spraw o odszkodowanie. Niestety wszystkie przegrali. Tak rozeszły się ich drogi.
Besserdich nie poddawał się i postanowił wrócić do biznesu. Razem z Moslingiem uzyskali dwa patenty (w 1914 i 1915 roku) na system napędu 4x4. Obaj przedsiębiorcy nie zamierzali uruchamiać produkcji jakichkolwiek części. Swe pomysły proponowali kilkunastu firmom, lecz bez powodzenia. Wtedy postanowili zbudować własny samochód. Założyli firmę, w której Besserdich został głównym konstruktorem, a Mosling - niestrudzonym sprzedawcą.
Prototyp (o nazwie Old Betsy) zbudowano jeszcze w staie Milwaukee, zanim przedsiębiorstwo przeniosło się do Oshkosh. Samochód był napędzany silnikiem LeRoi, miał 3-stopniową skrzynię biegów i, jak wszystkie ciężarówki Oshkosh, pneumatyczne opony w standardowym wyposażeniu. Old Betsy posłużył jako reklama firmy, gdyż zamierzano sprzedać 5000 akcji po 100 dolarów każda.
Pierwszym produkcyjnym samochodem był model A. W jego 72-konnym silniku marki Herchel-Spillman zastosowano podgrzewaną mieszankę paliwową, aby uzyskać jak najwięcej energii ze aspalania niskooktanowej benzyny. Auto wyposażono w elektryczny starter i sygnał dźwiękowy. W 1920 rokui 2-tonowy Oshkosh Model A z napędem 4x4 kosztował dużo, bo 3500 dolarów.
Szybko powiększono ofertę modeli o 3,5- i 5-tonowe. Model H z 1925 roku to pierwszy 6-cylindrowy samochód tej marki, dodatkowo wyposażony w zwolnice w osiach. Zaopatrzony w pług, był powszechnie wykorzystywany do usuwania śniegu z dróg stanu Wisconsin.
W czasie Wielkiego Kryzysu firma została zreorganizowana. Wprowadzono nowe typy z silnikami Herkulesa o mocach do 200 KM. W 1933 roku pojawił się model TR. Nie przeznaczono go do do odgarniania śniegu, lecz do przewozu dużych ilości ziemi. Goodyear przygotował nawet specjalne opony - wówczas największe na świecie.
Dwa lata później zaproponowano wysokoprężne motory Cumminsa i tylnonapędowe auta serii J. Szybko wycofano się z pomysłu konkurowania z GM, Fordem i innymi potęgami. Skoncentrowano się na pojazdach specjalizowanych. Wkrótce firma wywalczyła stałe miejsce na rynku, a silne lobby rolnicze zmuszało administrację do tego, aby drogi były przejezdne nawet w czasie ostrej zimy. W 1938 roku najdroższy Oshkosh kosztował 13500 dolarów.
W 1939 roku firma zaprezentowała podstawowy samochód transportowy dla US Army, Model W. Ukazały się wersje 4x4 i 4x6. Szesnaście lat później pojawił się nastepca aut 4x4, Model 50-50. Pojazd specjalnie zaprojektowano jako podwozie betoniarek - charakteryzowało się równym rozkładem obciążeń na osie (stąd nazwa). W następnym roku dodano wersję 6x6, której pojazdy z cofniętą przednią osią oznaczono jako serię F. W latach sześćdziesiątych budowano typy 6x6, 8x6, 10x6 i 10x8. Gdy z przodu zastosowano podwójny przedni most, model (serii D) był w stanie przewozić 15 m3 betonu.
W 1975 roku pojawiła się seria B z otworem mieszalnika nad kabiną kierowcy i silnikiem z tyłu. Dzięki takiej konstrukcji kierowca mógł precyzyjnie i szybko rozładować betoniarkę. W 1982 roku Oshkosh zaczął budować własne betoniarki, znane pod nazwą seria S. Pojazdy należą do najnowocześniejszych w klasie i nadal produkuje się w wersji 6x6, 8x6 i 10x6, z 300-konnym silnikiem Cummins L10. Wykorzystywana jest automatyczna przekładnia Allison.
W latach siedemdziesiątych firma otrzymała duże zamówienia z Bliskiego i Dalekiego Wschodu, Australii oraz Afryki na budowę ciężarówek dla ekip wiertniczych. Monstra, napędzane 485-konnymi silnikami, miały chłodnice o powierzchni 1,25m2. Po raz kolejny pojawiły się samochody wyłącznie do jazdy po drogach, a z kabinami nad silnikiem, montowane do wczesnych lat osiemdziesiątych w Południowej Afryce i Australii. W latach sześćdziesiątych ważnym klientem marki ponownie stało się wojsko. Dowództwo lotnictwa strategicznego musiało utrzymywać pasy startowe w takim stanie, by nadawały się do przyjmowania samolotów niezależnie od pogody. Oshkosh stworzył monstrualne pługi, napedzane benzynowymi silnikami o mocy 325 KM. Z automatyczną przekładnią mogły odśnieżać pasy z prędkością 90 km/h. Cywilne lotniska szybko doceniły zalety sprzętu, i liczba klientów gwałtownie wzrosła.
Dziś firma oferuje Model P w wersjach 4x4 i 4x6, obie chętnie używane do odśnieżania. Proponowane są 3 rodzaje silników (Detroit Diesel, Cummins i Caterpillar) i dwie skrzynie 13-stopniowy Fuller lub 4-stopniowy automat Allison.
W latach pięćdziesiątych pojawił się inny rodzaj samochodu: gaśniczy pojazd lotniskowy. Pierwsze modele nazwane MB-5, przewoziły 1,5 t wody, która po zmieszaniu ze środkiem pianotwórczym dawała 20 000 l piany. Kolejne lotniskowe wozy strażackie stawały się coraz większe, aż w w 1977 roku zaprezentowano Oshkosha P-15 o masie całkowitej 66 t. Gigant z napędem 8 x 8 był napędzany dwoma silnikami Detroit Diesel o mocy 492 KM każdy. Samochód dostarczał 240 000 l piany.
Najnowszy T-3000, z napedem 6 x 6, wyposażony w dwusuwowy diesel V8 Detroit Diesel i 5-stopniową automatyczną skrzynię biegów Allison. Auto przewozi 1500 l środka pianotwórczego i 12 000 l wody.
Od 1981 roku Oshkosh produkuje ciągniki lotniskowe, w tym do holowania transportowców Galaxy. Ogromne ciężarówki nafciarzy zostały zaadaptowane przez wojsko i ciągną naczepy z czołgami.
W 1981 roku firma zdobyła największy rządowy kontrakt na dostawę Heavy Expanded Mobility Tactical Truck (ciężki terenowy samochód transportu taktycznego), zwany także M-977. Do dziś zbudowano ponad 13 000 tych samochodów, z których część wykorzystano podczas wojny w Zatoce Perskiej. M-977, z napędem 8 x 8, jest budowane w 5 wersjach: skrzyniowej, warsztatowej, z wymiennymi nadwoziami, jako cysterna i ciągnik. Napędzają je 445-konne silniki Detroit Diesel, a do zmiany biegów służy 4-biegowa automatyczna skrzynia Allison.
Największy pojazd to wersja do przewozu ładunków paletowanych - z podwoziem 10 x 10, o nośności 16,5 t. Moc 500 KM wystarczy, aby ciągnąć w terenie przyczepę z ładunkiem o takiej samej masie. Samochód ma centralny system pompowania kół, pozwalający dopasować ciśnienie w nich do warunków terenowych.
Rozpad ZSRR oznaczał zmniejszenie liczby zamówień wojskowych. Firma wprowadziła na rynek podwozia do domków kempingowych, furgonów i autobusów, mając nadzieję, że pomyślnie przetrwa nadchodzący XXI wiek.
